Aşırı Gerilimden Koruma

Alçak gerilim tesislerinde faz-toprak ve nötr-toprak arasına bağlanan aşırı gerilim parafudurları, darbe gelmesi durumunda iletime geçerek aşırı gerilimi kendi üzerinden toprağa aktarır. Sistemin maruz kalacağı aşırı gerilimi üzerine alarak sistemin zarar görmesini engeller. Bu işlemleri yapabilmesi için kademeli olarak bir koruma sağlamalıdır. Her kademe, darbe gerilimini bir derece azaltarak, neticede sistem için zararsız hale getirir. Yıldırımlardan kaynaklanan aşırı gerilim darbesi için B sınıfı koruma, tesisat içerisinden kaynaklanan ani aşırı gerilimlere karşı C sınıfı koruma ve hassas cihazları korumak için D sınıfı koruma kullanılması gereklidir. B sınıfı parafudurlar Class 1 ya da Tip 1, C sınıfı parafudurlar Tip 2 ya da Class 2, D sınıfı parafudurlar ise Class 3 ya da Tip 3 olarak da adlandırılabilmektedir.

Dış yıldırımlık sistemi bulunan yapılarda, yıldırım deşarjına karşı koruma sağlayacak B sınıfı ürünün ana panoda kullanılması zorunludur. Dış yıldırımlık sistemimizden 200 kA’lık bir yıldırım darbesinin geldiği varsayılırsa, bunun %50’si toprakta sönümlenecek; geriye kalan %50’lik kısmı ise yapıya giriş yapacaktır. B sınıfı ürünlerde faz başına 50 kA’lık bir koruma seviyesi oluşturularak, bu darbenin cihazlarımıza ulaşması engellenmektedir. B sınıfı ürün; darbe akımlarını, ana besleme noktasında 4,5 kV – 2,5 kV -1,5 kV mertebelerinde sınırlandırılarak sistemin zarar görmesini engellenir. Bu koruma ana pano seviyesinde yapılmaktadır.

Dış yıldırımlık olan bir yapıda B sınıfı kullanılmadan C sınıfı ürün kullanılırsa sistemimiz zarar görecektir. C sınıfı koruma sistemleri, sistem içerisinde oluşan ani aşırı gerilimlerin hat üzerindeki cihazlara zarar vermesini engeller. Faz başına 40 kA’ya kadar olan aşırı gerilim akımlarını 2,3 kV – 1,5 kV – 1 kV mertebesinde sınırlandırır. C sınıfı koruyucu sisteme uygulanırken B sınıfı koruyucuyla arasında minimum 5 m olması gerekmektedir. B+C sistemli bir koruyucu kullanılırsa bunu gerek yoktur.

Hassas elektronik cihazların korunmasına uygun olarak geliştirilmiştir. Cihazlara yönelik koruma olduğu için “hassas koruma” olarak adlandırılmıştır. Priz ve pano tipleri mevcuttur. B ve C korumalar kullanılmadan, tek başına kullanılan D sınıfı ürünler işlev görmemektedir. Örneğin, piyasada bulunan priz korumaları, kademenin son halkasını oluşturmaktadır ve tek başlarına işlevleri bulunmamaktadır. Bilgisayar, data işlem sistemleri veya video sistemleri gibi sinyal aktarımının coaxial kablo üzerinden gerçekleştiği uygulamalarda, sinyal hatlarından gelecek darbe gerilimlerinin cihazlara zarar vermesini engellemek için D sınıfı konnektörlü adaptör modülleri kullanılır.